Jak zabezpieczać informacje osobowe

Nie ma wątpliwości, że zapotrzebowanie na ochronę wrażliwych danych nigdy nie było tak duże jak obecnie. Od informacji identyfikacyjnych, przez szczegóły finansowe, aż po dane logowania do usług online – krajobraz cyfrowy niesie ze sobą wiele zagrożeń, co sprawia, że każdy z nas powinien uzbroić się w odpowiednie narzędzia i wiedzę, by skutecznie zabezpieczać najcenniejsze dane.

Właśnie w tym celu powstał ten tekst – eksperci z firmy Acronis rozłożyli w nim bezpieczeństwo danych osobowych na czynniki pierwsze. Niezależnie od tego, czy jesteś doświadczonym entuzjastą technologii czy dopiero zaczynasz poznawać zagadnienia związane z prywatnością online – mamy dla Ciebie informacje, które pomogą zrozumieć i wdrożyć efektywne środki, dzięki którym zapanujesz nad swoim śladem cyfrowym.

W tekście poruszymy następujące zagadnienia:

1. Czym są informacje osobowe i jaka jest ich wartość
2. Kwestie prawne związane z prywatnością danych
3. Kwestie etyczne związane z zabezpieczaniem informacji osobowych
4. Ryzyko wynikające z nieodpowiedniego zabezpieczania informacji osobowych
5. 10 porad pozwalających na zabezpieczenie informacji osobowych
6. Wyzwania związane z ochroną danych osobowych
7. Rola obywateli w przyszłości ochrony danych osobowych
8. Powstające technologie i koncepcje ochrony danych osobowych

Czym są informacje osobowe i jaka jest ich wartość

Informacje osobowe to wszelkie dane, które pozwalają zidentyfikować określoną osobę. Mogą to być takie informacje jak pełne imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer telefonu, adres e-mail, dane finansowe, numer PESEL, numer dowodu osobistego, dane dostępowe do usług online itd. Dane osobowe wykraczają poza świat fizyczny i obejmują także ślady cyfrowe, takie jak adresy IP, identyfikatory urządzeń, a nawet działania, które wykonujemy online.

Dane osobowe są cenne i wrażliwe, ponieważ pozwalają na ujawnienie intymnych szczegółów dotyczących tożsamości, stylu życia, preferencji i działań podejmowanych przez konkretne osoby. Gdy informacje takie trafią w niepowołane ręce może dojść do kradzieży tożsamości, nadużyć finansowych, a nawet całkowitej utraty prywatności.

Kwestie prawne związane z prywatnością danych

1. Prawodawstwo związane z ochroną danych: wiele krajów i regionów wprowadziło ustawy regulujące gromadzenie, przetwarzanie i przechowywanie danych osobowych. Przykłady obejmują Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO) w Unii Europejskiej czy California Consumer Privacy Act (CCPA) w Stanach Zjednoczonych.
2. Zgoda użytkownika: w wielu jurysdykcjach uzyskanie świadomej zgody osoby na rozpoczęcie gromadzenia jej danych osobowych jest wymogiem prawnym. Użytkownicy powinni mieć świadomość, w jaki sposób ich dane będą wykorzystywane oraz dysponować możliwością wyrażenia i cofnięcia zgody.
3. Bezpieczeństwo danych: prawodawstwo często wymusza na firmach stosowanie określonych standardów w odniesieniu do środków ochrony informacji osobowych przed nieautoryzowanym dostępem, ujawnieniem, modyfikacją czy zniszczeniem.
4. Powiadomienie o naruszeniu danych: w przypadku problemów z bezpieczeństwem informacji osobowych firmy zwykle są obligowane pod rygorem kar do informowania osób, których dane dotyczą, a także odpowiednich organów, co pozwala podejmować działania mające na celu łagodzenie potencjalnych skutków naruszeń.
5. Prawa osób, których dane dotyczą: wiele ustaw o ochronie informacji gwarantuje obywatelom określone prawa dotyczące ich danych osobowych, takie jak możliwość uzyskania dostępu, korygowania, usuwania czy ograniczenia stopnia przetwarzania.

Kwestie etyczne związane z zabezpieczaniem informacji osobowych

1. Transparentność: firmy muszą być transparentne w zakresie tego, w jaki sposób gromadzą, wykorzystują i udostępniają dane osobowe. Przejrzyste i łatwe do zrozumienia polityki prywatności przekładają się na etyczne praktyki związane z informacjami.
2. Ograniczanie celu: kwestie etyczne obejmują wykorzystywanie danych osobowych wyłącznie do celów, w jakich zostały zgromadzone. Każdy inny sposób wykorzystania powinien zostać wyraźnie zakomunikowany i zaaprobowany przez osoby, których dane dotyczą.
3. Minimalizacja ilości danych: etyczną praktyką jest gromadzenie wyłącznie niezbędnej ilości danych wymaganych do realizacji określonego celu. Można w ten sposób zmniejszyć potencjalny wpływ naruszenia danych.
4. Uczciwe traktowanie: jedną z etycznych zasad jest traktowanie obywateli uczciwie i bez dyskryminacji w oparciu o ich dane osobowe. Wszelkie wpływy na algorytmy i procesy decyzyjne powinny być minimalizowane.
5. Odpowiedzialność: firmy powinny brać odpowiedzialność za swoje praktyki związane z danymi. W tym celu konieczne jest regularne ocenianie działań związanych z przetwarzaniem danych, zapewnianie zgodności z odpowiednimi prawami oraz niezwłoczne rozwiązywanie problemów w momencie ich pojawienia się.
6. Szacunek dla prywatności: fundamentalną kwestią etyczną jest poszanowanie prawa obywateli do prywatności oraz preferencji. Firmy powinny kłaść nacisk na prywatność użytkowników i wdrażać środki pozwalające obywatelom kontrolować swoje dane.
7. Wpływy międzynarodowe: w zglobalizowanym świecie kwestie etyczne mogą obejmować poszanowanie dla różnic kulturowych i odpowiednie adoptowanie się do należytych praktyk związanych z danymi i prywatnością.

W kształtowaniu odpowiedzialnych praktyk traktowania danych kluczową rolę odgrywają zarówno kwestie prawne jak i etyczne. Firmy i obywatele muszą mieć świadomość i stosować się do obowiązującej legislacji, przy jednoczesnym postępowaniu zgodnie praktykami etycznymi, które wykraczają poza prawo.

Ryzyko wynikające z nieodpowiedniego zabezpieczania informacji osobowych

Nieprawidłowa ochrona danych osobowych wiąże się z wieloma potencjalnymi zagrożeniami – zarówno dla obywateli jak i firm – w tym:

• Kradzież tożsamości: jeżeli dane osobowe wpadną w niepowołane ręce, cyberprzestępcy będą mogli użyć ich do podszywania się pod poszczególne osoby, zakładania sfałszowanych kont czy realizowania różnych form oszustw finansowych.
• Straty finansowe: w wyniku nieautoryzowanego dostępu do danych finansowych cyberprzestępcy mogą wykonywać nielegalne transakcje, zakupy, a nawet przelewać środki z konta ofiary.
• Naruszenie prywatności: dane osobowe często obejmują wrażliwe informacje dotyczące prywatnego życia osoby. Nieodpowiednie zabezpieczenia mogą zatem prowadzić do naruszenia prywatności, stalkingu lub prześladowania.
• Zniszczenie reputacji: naruszenie danych osobowych może skutkować szkodami na reputacji obywateli oraz organizacji. Utrata zaufania w oczach klientów lub partnerów może wiązać się długotrwałymi, negatywnymi skutkami w kontekście relacji lub wizerunku.
• Cyberprzestępczość i oszustwa: dane osobowe stanowią jeden z najatrakcyjniejszych celów dla cyberprzestępców, którzy angażują się w różne formy oszustw, łącznie z atakami phishingowymi, ransomware czy socjotechniką. Takie działania mogą z kolei prowadzić do strat finansowych i zniszczenia reputacji.
• Konsekwencje prawne: w wielu jurysdykcjach firmy, które nie wywiązują się z obowiązku należytego chronienia danych osobowych, muszą liczyć się z grzywnami i innymi karami.
• Utrata własności intelektualnej: w przypadku firm wrażliwe dane mogą obejmować informacje tajne lub dotyczące np. wytwarzanych wewnętrznie technologii. Jeżeli takie dane nie są należycie zabezpieczone, może dojść do kradzieży własności intelektualnej lub szpiegostwa przemysłowego.
• Koszty związane z powiadamianiem o naruszeniu danych: w przypadku naruszenia firmy muszą przeznaczyć istotne środki na powiadomienie osób, których incydent dotyczy, oraz na wdrożenie procedur i technologii zapobiegających podobnym problemom.
• Kwestie zgodności z wymogami organów regulacyjnych: niedopełnienie obowiązku przestrzegania zasad ochrony danych może prowadzić do nałożenia kar. Firmy muszą być w stanie wykazać zgodność z określonymi standardami bezpieczeństwa.
• Zakłócenie funkcjonowania: naruszenie danych może mieć negatywny wpływ na działalność biznesową i prowadzić do przestojów, zmniejszenia produktywności czy zwiększenia wydatków na działania naprawcze.
• Phishing oraz socjotechnika: dane osobowe są często wykorzystywane w atakach phishingowych i socjotechnicznych. Cyberprzestępcy wykorzystują skradzione dane, by oszukiwać swoje ofiary i wyciągać od nich kolejne informacje lub nakłaniać do klikania niebezpiecznych linków.

10 porad pozwalających na zabezpieczenie informacji osobowych

1. Używaj silnych i unikatowych haseł

• Twórz skomplikowane hasła łącząc w nich małe i wielkie litery, cyfry i znaki specjalne.
• Unikaj stosowania informacji, które można łatwo odgadnąć, takich jak data urodzenia czy imię i nazwisko.
• Korzystaj z unikatowego hasła dla każdego konta.
• Jeżeli masz problemy z wymyślaniem i pamiętaniem skomplikowanych fraz, skorzystaj z menedżera haseł.

2. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (2FA)

• Jeżeli jest to możliwe, włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe (lub wieloskładnikowe – MFA), by dodać kolejną warstwę bezpieczeństwa.
• Uwierzytelnianie tego rodzaju zwykle wymaga podania poza hasłem dodatkowego kodu jednorazowego, który jest wysyłany na urządzenie mobilne.

3. Regularnie uaktualniaj oprogramowanie i urządzenia

• Zadbaj o to, by Twój system operacyjny, aplikacje i programy bezpieczeństwa zawsze były aktualne.
• Uaktualnienia często zawierają poprawki błędów bezpieczeństwa.

4. Zachowaj ostrożność w stosunku do e-maili i wiadomości

• Unikaj klikania linków lub pobierania załączników w nieznanych i podejrzanych wiadomościach e-mail.
• Zachowaj podejrzliwość wobec nieoczekiwanych wiadomości, zwłaszcza takich, które żądają od Ciebie podania informacji osobowych.

5. Przeglądaj i dostosowuj ustawienia prywatności

• Regularnie przeglądaj i dostosowuj ustawienia prywatności w mediach społecznościowych i innych kontach online.
• Ogranicz informacje osobowe, które są widoczne publicznie i zminimalizuj udostępnianie danych, które mogą posłużyć do śledzenia Twojej aktywności lub odgadywania Twoich haseł.

6. Zabezpiecz swoją sieć Wi-Fi

• Korzystaj z silnego i unikatowego hasła dla swojej sieci Wi-Fi.
• Jeżeli Twój sprzęt sieciowy na to pozwala, włącz szyfrowanie WPA3, by zwiększyć bezpieczeństwo. Jeżeli Twoje urządzenia nie obsługują tego standardu, ustaw szyfrowanie WPA2.
• Regularnie uaktualniaj oprogramowanie układowe (tzw. firmware) swojego routera.

7. Monitoruj wyciągi bankowe

• Na bieżąco przeglądaj wyciągi bankowe i historię transakcji na kartach płatniczych, by jak najszybciej zidentyfikować podejrzane działania.
• Zgłaszaj w swojej instytucji finansowej wszelkie niezgodności lub podejrzaną aktywność.

8. Wykonuj transakcje wyłącznie na bezpiecznych stronach

• Upewnij się, że adres strony, na której podajesz wrażliwe informacje – np. podczas robienia zakupów online – rozpoczyna się od „https://”. Dodatkowo zwróć uwagę, czy certyfikat cyfrowy strony został wydany dla firmy, na której zasobach się znajdujesz – w tym celu kliknij ikonę kłódki wyświetlaną obok adresu witryny.
• Korzystaj ze stron zaufanych sklepów i unikaj kupowania w serwisach zagranicznych, które pozwalają płacić wyłącznie kartą kredytową.
• Jeżeli jest to możliwe, korzystaj z bezpiecznych metod płatności online, takich jak PayU, Przelewy24 czy PayPal.

9. Bądź na bieżąco z informacjami o nowych zagrożeniach i oszustwach

• Staraj się być na bieżąco z powszechnymi technikami oszustw i atakami phishingowymi.
• Zachowaj podejrzliwość wobec wszelkich żądań dotyczących informacji osobowych, nawet jeżeli wydają się pochodzić od legalnych organizacji.

10. Używaj szyfrowania wszędzie, gdzie się da

• Szyfruj e-maile i inne kanały komunikacyjne.
• Szyfruj zawartość swoich urządzeń, łącznie ze smartfonem i komputerem.

Wyzwania związane z ochroną danych osobowych

Zabezpieczanie danych osobowych wiąże się z szeregiem wyzwań, szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę nieustanną ewolucję technologii oraz metod cyberprzestępczych. Poniżej wymieniamy najważniejsze zagadnienia:

• Wyrafinowane cyberzagrożenia: cyberprzestępcy nieustannie rozwijają nowe zaawansowane techniki, łącznie ze szkodliwymi programami, narzędziami ransomware i atakami phishingowymi.
• Zagrożenia wewnątrz firm: pracownicy lub zaufane osoby, które mają dostęp do danych osobowych, mogą intencjonalnie lub przypadkowo wykonać działania prowadzące do wycieków informacji.
• Naruszenia danych: w wyniku zaawansowanych ataków może dojść do ujawnienia dużych ilości danych osobowych, co z kolei często prowadzi do kradzieży tożsamości i strat finansowych zarówno dla poszczególnych obywateli jak i całych organizacji.
• Rozprzestrzenianie się danych: zakres i różnorodność danych gromadzonych przez firmy sprawia, że efektywne zarządzanie i zabezpieczanie tych informacji jest skomplikowane.
• Brak standaryzacji: niedobór w zakresie globalnych standardów ochrony danych i środków cyberbezpieczeństwa może prowadzić do nieścisłości w mechanizmach stosowanych w różnych branżach oraz regionach.
• Obawy związane z bezpieczeństwem chmury: przechowywanie danych osobowych w chmurze budzi obawy związane z bezpieczeństwem i prywatnością. Organizacje muszą zapewnić solidne zabezpieczenia, by nie dopuścić do nieautoryzowanego dostępu.
• Zagrożenia związane z urządzeniami mobilnymi: powszechne korzystanie z urządzeń mobilnych zwiększa ryzyko ujawnienia danych w wyniku kradzieży lub zgubienia sprzętu, łączenia się z publicznymi sieciami Wi-Fi oraz szkodliwymi aplikacjami mobilnymi.
• Czynnik ludzki: dużym wyzwaniem w ochronie danych osobowych pozostają błędy ludzi, takie jak przypadkowe ujawnienie tajnych informacji lub wpadnięcie w sidła cyberprzestępców stosujących socjotechnikę.
• Równowaga między bezpieczeństwem a wygodą: znalezienie balansu między wysokiej jakości ochroną a komfortem użytkowników jest sporym wyzwaniem. Zaawansowane systemy ochrony często zniechęcają użytkowników do wdrażania niezbędnych środków zapobiegawczych.
• Złożoność zasad zgodności z regulacjami: zapewnienie zgodności z wszystkimi obowiązującymi prawami i regulacjami dotyczącymi danych osobowych stanowi poważny problem, szczególne ze względu na to, że mogą się one różnić zarówno globalnie jak i regionalnie.
• Bezpieczeństwo urządzeń IoT: coraz powszechniejsze stosowanie urządzeń Internetu Rzeczy wiąże się z nowymi wyzwaniami, ponieważ ich należyte zabezpieczenie jest niezbędne do uniknięcia nieautoryzowanego dostępu do danych osobowych.
• Wyzwania związane z szyfrowaniem: mimo że szyfrowanie jest jednym z kluczowych środków bezpieczeństwa, pojawiają się wyzwania związane z jego wdrażaniem i zarządzaniem w infrastrukturach łączących różne platformy i kanały komunikacyjne.
• Zarządzanie cyklem życia danych: dbanie o bezpieczeństwo danych w ramach całego cyklu ich życia, łącznie z przekazywaniem i niszczeniem nośników danych, wymaga odpowiednich strategii.

Rola obywateli w przyszłości ochrony danych osobowych

W gwałtownie ewoluującym społeczeństwie cyfrowym poszczególne jednostki odgrywają istotną rolę w kształtowaniu krajobrazu ochrony danych osobowych. Ich działania, potrzeby i wysiłki mają znaczny wpływ na rozwój i wdrażanie silniejszych środków zabezpieczających.

Zabieganie o silniejsze środki ochrony danych

Obywatele mogą w dużej mierze oddolnie i poprzez różne kanały motywować organizacje do wprowadzania silniejszych środków ochrony. Można tutaj mówić np. o wyrażaniu obaw o kwestie związane z prywatnością i aktywnym uczestniczeniem w dyskusjach związanych z tym tematem. Wspierając i promując firmy, które kładą nacisk na należyte zabezpieczanie danych, obywatele mogą wpływać na dynamikę rynku.

Żądanie transparentności od dostawców usług

Transparentność jest kamieniem milowym w budowaniu zaufania w świecie cyfrowym. Obywatele mają prawo żądać od dostawców usług transparentności w zakresie gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych osobowych. Dzięki dostępności przejrzystych zasad prywatności użytkownicy mogą świadomie wybierać platformy i usługi, którym powierzą swoje cenne informacje. Transparentne praktyki zachęcają użytkowników do oceniania zagrożeń oraz korzyści związanych z udostępnianiem swoich danych osobowych i budują kulturę odpowiedzialności wśród dostawców usług.

Kształtowanie przyszłości ochrony danych osobowych

Aktywny udział w dyskusjach i kampaniach podnoszących świadomość daje obywatelom możliwość wywierania wpływu na trwający dialog dotyczący ochrony danych osobowych. Dostęp do aktualnej wiedzy na temat ewolucji w zakresie prywatności informacji pozwala obywatelom na promowanie zasad, które kładą nacisk na prawa użytkowników i wymuszanie odpowiedzialności za nieprawidłowe traktowanie danych osobowych. Udział w publicznych konsultacjach, wspieranie ustawodawstwa, które wzmacnia ochronę danych, a także angażowanie się w promowanie dobrych praktyk to tylko niektóre metody wpływania na przyszłość ochrony wrażliwych informacji.

Docenianie technologii skupiających się na prywatności

Obywatele mogą wspierać i wybierać technologie, które kładą nacisk na prywatność już na wczesnym etapie projektowania. Może to np. dotyczyć komunikatorów internetowych, przeglądarek i innych platform korzystających z szyfrowania end-to-end. Wybierając usługi stawiające prywatność na pierwszym planie, obywatele pokazują, że istnieje zapotrzebowanie na takie technologie, co z kolei ma wpływ na kształtowanie rynku.

Edukowanie innych i budowanie świadomości

Wiedza jest potężnym narzędziem w rękach obywateli. Mając informacje o najlepszych praktykach w zakresie ochrony danych osobowych i prywatności, ludzie mogą przekazywać tę wiedzę swoim bliskim, znajomym i współpracownikom. Budowanie świadomości związanej z wagą ochrony danych i dzielenie się praktycznymi poradami dotyczącymi bezpieczeństwa online tworzy efekt fali i przekłada się na powstawanie coraz lepiej poinformowanego społeczeństwa cyfrowego.

Powstające technologie i koncepcje ochrony danych osobowych

Dziedzina bezpieczeństwa danych osobowych rozwija się dynamicznie, a nowe technologie będą miały wpływ na to, jaki sposób zabezpieczanie wrażliwych informacji będzie traktowane przez obywateli i organizacje. Oto kilka trendów, które już teraz kształtują krajobraz ochrony danych i z pewnością będą miały coraz większy wpływ w przyszłości:

Architektura zerowego zaufania: zyskujący coraz większą popularność model, który zakłada, że wszystkich należy traktować jako niezaufanych. Takie podejście obejmuje rygorystyczne weryfikowanie każdej osoby, która próbuje uzyskać dostęp do zasobów – niezależnie od tego, czy znajduje się ona wewnątrz sieci firmowej czy poza nią. W ten sposób można zminimalizować ryzyko nieautoryzowanego dostępu poprzez nieustanne weryfikowanie tożsamości użytkowników i urządzeń.

Szyfrowanie homomorficzne: mechanizm pozwalający na wykonywanie działań bezpośrednio na zaszyfrowanych danych – bez potrzeby uprzedniego ich deszyfrowania. Ta powstająca technologia potencjalnie pozwoli na znaczne zwiększenie prywatności podczas przetwarzania i analizy danych, szczególnie gdy takie przetwarzanie jest realizowane w chmurze lub przez strony trzecie.

Wykorzystanie technologii Blockchain do zapewnienia integralności danych: zastosowanie zdecentralizowanej i odpornej na manipulację technologii Blockchain w magazynach danych i systemach transakcyjnych może zapewnić transparentność oraz bezpieczeństwo w zakresie weryfikowania autentyczności informacji.

Rozwiązania bezpieczeństwa wykorzystujące sztuczną inteligencję: technologie sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego są skutecznie stosowane do usprawniania mechanizmów cyberbezpieczeństwa. Pozwalają na analizowanie olbrzymiej ilości danych w celu identyfikowania w czasie rzeczywistym wzorców, anomalii oraz potencjalnych zagrożeń, co daje możliwość wdrażania proaktywnych i adaptacyjnych systemów bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Ochrona informacji osobowych we współczesnym świecie cyfrowym to niełatwe zadanie wymagające proaktywnego i świadomego działania. Wyzwania związane z zabezpieczaniem danych – od wyrafinowanych cyberataków po złożoność wymogów regulacyjnych – w wielu sytuacjach wymagają zbiorowego wysiłku i współpracy z odpowiednimi partnerami.

Dzięki ofercie obejmującej rozbudowany zestaw rozwiązań, firma Acronis wspiera organizacje w osiąganiu celów związanych z ochroną danych. Acronis oferuje rozbudowane technologie tworzenia kopii zapasowych i odzyskiwania informacji, które zapewniają przetrwanie danych nawet w przypadku ataku cyberprzestępców czy awarii sprzętu lub oprogramowania. Zintegrowane podejście do ochrony łączy mechanizmy związane z kopiami zapasowymi z funkcjami uwzględniającymi wyzwania współczesnego cyberbezpieczeństwa, takimi jak pełna ochrona punktów końcowych.

Źródło: acronis.com